انقلاب: بنیادها

چکیده کتاب از زبان سام محمودی سرابی:

به‌نظر می‌رسد که شعاعیان در نخستین صفحات کتاب «انقلاب» با پیش‌فرض قرار دادن این گزاره که: «دوری از کمونیسم و درغلتیدن به اردوگاه دشمن طبقه کارگر، نتیجه پرهیزناپذیر ره‌پویی در بن‌بستی است که لنینیسم خوانده می‌شود.» موضع انتقادی خود را مشخص می‌کند: لنینیسم به‌شکلی بنیادین انحراف از آموزه‌های مارکس است.
وجه دیگر مقابله شعاعیان با پارادایم انقلابی لنین ریشه در این نگرش تمامیت‌خواهانه و توتالیتاریستی دارد که هیچ اندیشه‌ای را جز تفکر قالبی و رسمی برنمی‌تابد. در این میان اما رفتار شعاعیان در مواجهه با این رویکرد به‌گونه‌ای بود که بسیاری از هم‌نسلانش اورا تجدیدنظر‌طلب و رویزیونیست دانسته، طردش می‌کردند. با این حال او مصرّانه بر این مهم تأکید می‌کرد که: «بایستی همواره با دیدی خرده‌گیرانه با همه چیز برخورد کرد. حتی با مارکسیسم. و به‌ویژه با مارکسیسم. بایستی از گذرگاه «نفی» به دشتگاه «اثبات» رسید. برای ما چیزی درست است که کوششمان برای نادرستی آن، درستی آن‌را برایمان به‌ثبوت برساند.» او برای عمل به این مهم که مبیّن نوع رفتار سختگیرانه‌اش در عرصه نظر است، در کتاب «انقلاب» می‌نویسد: «از آنجا که مارکس، لنین و دیگران تنها نمونه‌هایی از «بررسی شرایط رهایی طبقه کارگر»‌اند و نه یگانه بررسی‌هایی که در درستی ناب آن‌ها هیچگونه شکی نمی‌توان و نباید کرد [...] پس این هم درست است که می‌توان و باید منتظر نمونه‌های دیگری از «بررسی شرایط رهایی طبقه کارگر» بود. پس هرآینه هرگون بررسی تازه‌ای را «روزیونیسم» خواندیم. آنگاه آشکارا و در کردار ثابت کردیم که به این اصل کمونیزم که «کمونیسم دانشی است که شرایط رهایی طبقه کارگر» را بررسی می‌کند، ایمان نداریم»
***
مصطفی شعاعیان چریک تک‌رو و متفکر نقاد جنبش کمونیستی ایران ازجمله معدود چهره‌هایی است که در تاریخ جنبش چپ ایران به چهره‌ای یگانه بدل شده است. او در ۱۱ اسفند ۱۳۱۴ در تهران متولد شد و سرانجام در یک درگیری با پلیس سحرگاه ۱۶ بهمن ۱۳۵۴ با فشردن دندان بر شیشه کپسول سیانوری که زیر زبان داشت به زندگی خود خاتمه داد تا مبادا زنده دست ساواک بیفتد. نقادی بی‌رحمانه او بر موضع لنینیستی چپ ایرانی از جمله خصیصه‌هایی است که به او ویژگی ممتازی بخشیده است. مصطفی شعاعیان از جمله متفکرانی به شمار می‌آید که سالهای متمادی در زیر آوار تاریخ مدفون شده بود و در این میان اگر تلاش کسانی چون پروفسور خسرو شاکری استاد تاریخ مدرسه مطالعات عالی علوم اجتماعی پاریس، پروفسور پیمان وهاب‌زاده (استاد شناخته شده دانشگاه ویکتوریای کانادا) یا انوش صالحی (که اثر ارجمند و ارزشمندش توسط نشر باران منتشر شده) و چند تن دیگر نبود، این متفکر شاید چون بسیاری از اندیشمندان دیگر ایران در چند دهه اخیر دچار فراموشی می‌شد و جز به اشاره، از او و استقلال فکری‌اش در میان چپ ایرانی یاد نمی‌شد.
شعاعیان در دوره بلوغ فکری خود جمعاً چهار کتاب و بیش از ۳۰ مقاله و بالغ بر ۳ هزار صفحه یادداشت نوشت که تنها بخش بسیار اندکی از آنها پس از انقلاب در ایران امکان پخش عمومی یافتند.

توضیحات سام محمودی سرابی درباره کتاب:

این کتاب که جلد اول یک مجموعه سه‌جلدی تحت عناوین
«انقلاب: بنیادها»، «انقلاب: خرده‌گیری‌ها» و «انقلاب: شده‌ها» است. با این توضیح که ناشر هنوز دو مجلد بعدی را منتشر نکرده است.
متن کامل این کتاب که چاپ اول آن درسال ۱۳۵۵ از سوی نشر مزدک در ایتالیا و بعد از انقلاب درسال ۱۳۵۸ در تهران منتشر شد در این آدرس قابل دسترسی است:
https://sampuraziz.wordpress.com/wp-content/uploads/2015/05/enghelab.pdf